نمایشگاه اکسپو؛ چشم‌انداز تمدن بشری

سالانه نمایشگاه‌های بسیاری با هدف‌های خاصی در سرتاسر جهان تشکیل می‌شوند. برخی از نمایشگاه‌ها در سطح جهانی با همکاری کشورهای مختلف در یکی از کشورهای جهان برگزار می‌شوند. نمایشگاه اکسپو یکی از این نمایشگاه‌ها است که چندین کشور در آن حضور دارند. این نمایشگاه مهم‌ترین نمایشگاه جهان برشمرده می‌شود و با نام «المپیک فرهنگی» نیز شناخته می‌شود. در این مقاله قصد داریم به معرفی نمایشگاه اکسپو و تاریخچۀ آن بپردازیم.

نمایشگاه اکسپو چیست؟

 در ابتدا لازم است به این سؤال پاسخ دهیم که نمایشگاه اکسپو چیست؟ به مجموعه نمایشگاه‌هایی گفته می‌شود که هر پنج سال یک‌بار با شرکت چندین کشور در کشورهای مختلف جهان برگزار می‌شوند. کشورهای شرکت‌کننده در این نمایشگاه، پیشینۀ فرهنگی کشورشان را به همراه دستاوردهای مختلفشان در زمینه‌های علمی و اقتصادی و فرهنگی و نیز دورنمایی از توسعۀ مطلوبشان را به نمایش می‌گذارند. اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر این نمایشگاه را توضیح دهیم، چشم‌انداز کوچکی از گذشته، حال و آیندۀ کشورهای شرکت‌کننده در آن است. به ‌عبارتی در این نمایشگاه مدل کوچکی از گذشته، حال و آیندۀ جهان را مشاهده می‌شود.

ایدۀ برگزاری نمایشگاه اکسپو از کجا آمده است؟

ایدۀ برگزاری نمایشگاه جهانی اکسپو مربوط به فرانسه است. فرانسه جزو کشورهایی است که سالانه نمایشگاه‌های بسیاری برگزار می‌کند. تا قبل ‌از برگزاری نمایشگاه اکسپو، جای خالی یک نمایشگاه در سطح جهانی دیده می‌شد. یک نمایشگاه جهانی می‌توانست فضای مناسبی را برای تعاملات فرهنگی و علمی و اقتصادی کشورها فراهم کند؛ از این‌ رو، فرانسویان تصمیم گرفتند که در سال 1844 نمایشگاهی به نام نمایشگاه دستاوردهای صنعتی در پاریس برگزار کنند. برگزاری موفق این نمایشگاه در پاریس، پلی برای برگزاری نمایشگاه جهانی اکسپو شد.

تاریخچۀ نمایشگاه اکسپو

بیان تاریخچۀ کوچکی از نمایشگاه اکسپو باعث آشنایی بهتر با این نمایشگاه می‌شود. اکسپو یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین نمایشگاه‌ها و رویدادهایی است که هم‌اکنون در دنیا برگزار می‌شود. مدت زمان برپایی این نمایشگاه معمولاً 6 ماه است.

نخستين‌‌بار در کشور فرانسه در سال 1844 اولین دورۀ نمایشگاه اکسپو به‌‌صورت غیررسمی برگزار شد؛ اما از آن سال به بعد، اين نمایشگاه به یکی از نمایشگاه‌های دائمی دنیا تبدیل شد که تا به امروز پابرجا است. برگزاری نمایشگاه در گذر سال‌ها، تحت‌تأثیر اتفاق‌های مختلف بوده‌ است. انقلاب صنعتی و جنگ‌های جهانی اول و دوم از اتفاق‌هایی هستند که بر برگزاری نمایشگاه جهاني اکسپو تأثير بسياري گذاشته‌اند‌.

برگزاری اولین نمایشگاه اکسپو به‌صورت رسمی

همان ‌طور که گفته شد، نخستين‌بار نمایشگاه اکسپو به‌‌صورت غیررسمی در پاریس برگزار شد. هفت سال بعد از برگزاری اين نمایشگاه، در سال 1851 بود که نخستين دورۀ رسمی نمایشگاه اکسپو در شهر لندن و کاخ کریستال برگزار شد.

جالب است که ایران نیز یکی از کشورهای شرکت‌کننده در این نمایشگاه بود. امیرکبیر، نخست‌وزیر وقت ایران، دستور شرکت در این نمایشگاه را صادر کرده بود. در این دوره از نمایشگاه، بسیاری از دستاوردهای انقلاب صنعتی در معرض دید همگان قرار گرفت.

تغییرات مهم در نمایشگاه اکسپو بعد از جنگ جهانی دوم

در طول جنگ جهانی دوم، نمایشگاه اکسپو دستخوش تغییرات بسياري بود. در طول این سال‌ها روابط بین‌المللی تحت‌تأثیر سایۀ جنگ بود و بسیاری از کشورهای جهان هیچ‌ گونه رابطۀ بین‌المللی با هم نداشتند. به‌ همین علّت نمایشگاه اکسپو در این سال‌ها ضعیف‌تر از قبل شده بود و دیگر کارایی و جذابیت گذشته را نداشت؛ اما پس‌از اتمام جنگ جهانی دوم، ورق به نفع برگزاری پرشور این نمایشگاه برگشت. پس ‌از تمام شدن جنگ جهانی دوم، بسیاری از کشورها روابط بین‌المللی خود را ازسرگیری کردند و روابط بین کشورها رو به ‌افزایش رفت. افزایش روابط بین کشورها باعث شد که نمایشگاه اکسپو با قوت بیشتر به کار خود ادامه دهد و کشورهای بیشتری در این نمایشگاه شرکت کنند.

تاریخچۀ حضور ایران در نمایشگاه اکسپو

ایران 170 سال سابقۀ حضور در نمایشگاه جهانی اکسپو دارد و در تمامی دوره‌های این نمایشگاه شرکت کرده ‌است. در قسمت قبلی نیز گفته شد که نخستين‌‌بار، حضور ایران در اين نمایشگاه مربوط به ‌سال 1851 بود. پس ‌از آن، ایران همواره تا به امروز در نمایشگاه‌های اکسپو حضوری فعال و کاملاً مؤثر يافته است؛ به‌‌طور مثال، در دومین دورۀ برگزاری این نمایشگاه در سال 1867، ایرانی یکی از زیباترین غرفه‌ها را در این نمایشگاه داشته ‌است. این غرفه، بسیار مورد توجه کشور‌های جهان قرار گرفته‌ بود.

هدف از برگزاری نمایشگاه اکسپو

نمایشگاه اکسپو یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترين رویدادهایی است که در حال‌ حاضر در دنیا انجام می‌شود. این رویداد بزرگ که در آن تمامی کشورهای جهان دور هم جمع می‌شوند و جنبه‌های فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی خود را در معرض نمایش می‌گذارند، اهمیت ویژه‌ای دارد. کشورهای جهان در فاصلۀ بین برگزاری نمایشگاه‌های اکسپو در تکاپوی آماده شدن برای بهتر برگزار کردن این رویداد هستند. نمایشگاه اکسپو به ‌قدری برای کشورهای جهان مهم است که این نمایشگاه پس‌ از جام‌جهانی فوتبال و المپیک ورزشی مهم‌ترین رویداد جهان شمرده می‌شود.

این نمایشگاه به‌قدری حائز اهمیت است که آن را المپیک فرهنگ ملل مي‌نامند. بسیاری از کشورهای جهان، مدت‌ها تلاش می‌کنند تا بتوانند در نمایشگاه اکسپو فرهنگ کشورشان را به دنیا بشناسانند. نمایشگاه اکسپو فرصتی طلایی برای کشورهایی است که کمتر در جهان شناخته شده‌اند. می‌توان گفت که مهم‌ترین هدف از برگزاری این نمایشگاه، ایجاد تعامل فرهنگی بین کشورهای جهان است.

حضور در نمایشگاه اکسپو چه مزيت‌هايي برای کشورهای شرکت‌کننده فراهم مي‌کند؟

حضور در نمایشگاه اکسپو مزيت‌هايي را فراهم مي‌کند که کشورهای شرکت‌کننده در این رویداد، می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. مزيت‌هاي حضور در این رویداد عبارت‌اند از:

• اولین مزیت حضور در این نمایشگاه این است که کشورهای شرکت‌کننده می‌توانند از تعاملات فرهنگی بسیار خوبی برخوردار شوند و تا حد بسياري پیشینه و فرهنگ خود را به دنیا بشناسانند.
• دومین مزیت حضور در این نمایشگاه این است که این نمایشگاه می‌تواند پلی برای افزایش روابط بین کشورها باشد. در این نمایشگاه بیشتر کشورهای جهان شرکت می‌کنند و بسیاری از روابط بین‌المللی امکان دارد از این نمایشگاه آغاز شود.
• نمایشگاه اکسپو در هر دوره برگزاری، موضوع خاصی را مطرح مي‌کند که در این نمایشگاه تلاش می‌شود تا حد بسیاری به این‌ موضوع توجه کنند. معمولاً دغدغه‌های جهانی جزو این موضوع‌ها هستند. این نمایشگاه فرصتی است که بیشتر به برخی از دغدغه‌های جهانی، همچون دغدغۀ محیط‌زیست رسیدگی کنند.
• بسیاری از کشورهای جهان که کمتر شناخته‌ شده هستند و مردم دنیا آشنایی کمی با آن‌ها دارند، با استفاده از فرصت شرکت در نمایشگاه اکسپو، خود را بیشتر به جهان معرفی کنند.

نمایشگاه اکسپو چه دستاوردهایی را فراهم می‌کند؟

نمایشگاه اکسپو دستاورد‌های مختلفی در جهان فراهم کرده است. در سال‌هایی که هنوز اینترنت به فناوری همه‌گیر تبدیل نشده بود، نمایشگاه اکسپو تنها فرصتی بود که تمامی کشورهای جهان امکان داشتند فرهنگ و دستاوردهای علمی‌فرهنگی خود را به دنیا نشان دهند و نیز بسیاری از کشورهای کمتر شناخته‌ شده جهان بتوانند خود را به بقیه دنیا معرفی کنند. در سال‌های جنگ‌های جهانی اول و دوم که جهان در سایۀ جنگ فرورفته بود و بسیاری از کشورهای جهان تعاملات اجتماعی‌شان را به ‌هم زده بودند، نمایشگاه اکسپو موقعیتی بود که می‌توانست باعث افزایش تعاملات جهانی شود.

بعد از تمام شدن جنگ جهانی دوم، نمایشگاه اکسپو به فرصتی برای بازیابی روابط از بین‌ رفته بین کشورهای درگیر جنگ تبدیل شد. برای دنیای امروز نیز نمایشگاه اکسپو دستاوردهای بسیاری دارد.  برگزاری این نمایشگاه باعث می‌شود افکار جهان به سمت دغدغه‌هایی همچون محیط‌زیست برود.

جدیدترین نمایشگاه اکسپو در کجا برگزار شده است؟

آخرین بار نمایشگاه اکسپو در سال 2021 در دبی برگزار شده است. دبی زیباترین و باشکوه‌ترین شهر امارات است که در سال 2021 میزبان نمایشگاه اکسپو بوده است؛ البته هم‌اکنون نیز دبی میزبان این نمایشگاه است و هنوز مدت زیادی تا تمام شدن این نمایشگاه فرصت باقی است. این نمایشگاه از تاریخ نهم مهرماه 1400 شروع به کار کرده است و تا بیست‌ویکم فروردین‌ 1401 نیز ادامه دارد. قرار بود نمایشگاه اکسپو در سال 2020 در دبی برگزار شود؛ اما به علّت همه‌گیری ویروس کرونا تصمیم بر این شد که این نمایشگاه با یک ‌سال تأخیر برگزار شود. فرصت 6 ماهۀ نمایشگاه اکسپو، این امکان را برای علاقه‌مندان فراهم می‌کند که به ‌راحتی بتوانند برای تهیۀ بلیت و گرفتن هتل برای حضور در این نمایشگاه اقدام کنند.

حضور ایران در نمایشگاه اکسپو دبی در سال 2021

ایران در سال 2021 در نمایشگاه اکسپو شرکت کرده ‌است. این نمایشگاه برای اولین ‌بار است که در خاورمیانه برگزار می‌شود. کشور امارات، زمینی با مساحت پانصد هکتار برای برگزاری در این نمایشگاه در نظر گرفته ‌است. ایران یکی از 195 کشور شرکت‌کننده در اکسپو دبی بوده‌ است.

غرفۀ ایران در این نمایشگاه با مساحت 2014 متر مربع است و در مجاورت غرفۀ کشورهای فرانسه و پرو قرار دارد. مهندسان ایرانی بسیاری تلاش برای آماده‌‌سازی این غرفه کرده‌اند تا از جذابیتی لازم برای برگزاری نمایشگاه برخوردار شود. بسیاری از تورهای ایرانی به برگزاری تور بازدید از نمایشگاه اکسپو اقدام کرده‌اند. علاقه‌‌مندان می‌توانند تا تاریخ بیست‌ويکم فروردین‌ماه از نمایشگاه اکسپو دبی بازدید کنند.

حضور در نمایشگاه اکسپو چه مزیت‌هایي برای ایران دارد؟

حضور در نمایشگاه جهانی اکسپو، مزایای متعددی برای کشورمان دارد. متأسفانه مردم جهان به علّت مشکلاتی که در زمینۀ تحریم‌ها برای ایران به وجود آمده است، ذهنیت چندان مناسبی از ما و کشورمان ندارند. نمایشگاه اکسپو، فرصتی بسیار مناسب برای معرفی فرهنگ ایرانی و اسلامی به جهان و نیز کسب دستاوردهای اقتصادی برای کشورمان است.

در اوضاع تحریم که تعاملات اقتصادی ایران با کشورهای جهان کمتر از قبل شده است؛ نمایشگاه اکسپو می‌تواند موقعیتی مناسب برای معرفی دستاوردهای اقتصادی و فناوری جمهوری اسلامی ایران باشد. تبادل فرهنگی و فرصت برای معرفی زبان و فرهنگ ایرانی بسیار بهتر از پیش به جهان از دیگر مزیت‌ها است.

سخن پایانی

نمایشگاه اکسپو یکی از نمایشگاه‌های مهم جهانی است که هر پنج سال یک بار برگزار می‌شود. این نمایشگاه با تاریخچه‌ای طولانی برای نخستین‌‌بار در سال 1844 در پاریس به ‌صورت غیررسمی برگزار شد. هفت سال بعد، اولین دورۀ رسمی این نمایشگاه در کاخ کریستال لندن برگزار شد. بسیاری از کشورها از جمله ایران در نخستین دورۀ برگزاری این نمایشگاه شرکت کردند..

جنگ جهانی دوم، تأثیر زیادی بر این نمایشگاه داشت و روند آن را مختل کرد؛ اما پس ‌از جنگ جهانی دوم این نمایشگاه با قوت بیشتری برگزار شد.

هدف از برگزاری نمایشگاه اکسپو تعامل فرهنگی و علمی و اقتصادی بین کشورهای جهان است. کشورها در این نمایشگاه علاوه بر معرفی دستاوردهای خود در این زمینه‌ها، پیشینۀ تاریخی و چشم‌اندازه آینده‌شان را نیز به نمایش می‌گذارند. هر دوره از نمایشگاه بر پایۀ موضوعی خاص برگزار می‌شود. معمولاً این موضوع‌ها دربارۀ دغدغه‌های جهانی هستند.